Tadeusz Kościuszko wielkim Polakiem był

Tadeusz Kościuszko wielkim Polakiem był! Co sprawiło, że ulice i place zarówno w Polsce, jak i w Ameryce noszą jego imię? Jak znalazł się w poczcie amerykańskich bohaterów narodowych? Dlaczego, by uczcić jego pamięć, usypano kopiec w Krakowie, a Paweł Strzelecki po zdobyciu najwyższego szczytu Australii nazwał go Górą Kościuszki?

4 lutego mija 275 rocznica urodzin Tadeusza Kościuszki. Ten bohater narodowy Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki do dziś uznawany jest za wzór patrioty i symbol walki o niepodległość i równość wszystkich ludzi.

Tadeusz Bonawentura Kościuszko urodził się w Mereczowszczyźnie na Polesiu, jako czwarte dziecko miecznika brzeskiego. Naukę rozpoczął w Kolegium Pijarów w Lubieszowie, a później wstąpił do nowo utworzonej, elitarnej Akademii Szlacheckiego Korpusu Kadetów Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej, zwanej też Szkołą Rycerską. Był wyróżniającym się kadetem i skończył szkołę w stopniu kapitana. W 1769 roku wyjechał jako stypendysta królewski do Francji, by dalej kształcić się w dziedzinie wojskowości. W roku 1775 wrócił do kraju, ale nie mógł znaleźć zatrudnienia. Problemy rodzinne oraz zawód miłosny spowodowały, że postanowił opuścić ojczyznę i wziąć udział w wojnie o niepodległość kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej. Dał się poznać jako dobrze wykształcony i zdolny inżynier wojskowy, więc szybko awansował do stopnia pułkownika. Jego dziełem m. in stały się nowe forty w Filadelfii oraz słynny do dziś West Point nad rzeką Hudson. Niedługo po zakończonej wojnie o niepodległość Kongres uznał go za bohatera i na wniosek ministra wojny gen. Benjamina Lincolna, Kościuszko został awansowany na stopień generała brygady.

W 1784 roku wrócił do kraju, gdzie po raz kolejny zabrakło dla niego miejsca w armii. Zrezygnowany osiedlił się w majątku Siechnowicze. Głęboko wierzył w ideały wolności i pomimo złej sytuacji ekonomicznej w swoim majątku zmniejszył wymiar pańszczyzny dla mężczyzn i zniósł ją dla kobiet. Jego postępowanie nie spodobało się okolicznej szlachcie.

Po kilku latach, w wyniku postanowień Sejmu Wielkiego zwiększających liczebność polskich sił zbrojnych, Tadeusz Kościuszko otrzymał powołanie do wojska. W 1792 roku wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej, po której awansowany został na generała majora wojsk koronnych. Po przystąpieniu Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej, udał się na polityczną emigrację do Drezna, gdzie zaangażował się w przygotowania do zbrojnego powstania. W 1794 roku, na krakowskim rynku, złożył narodowi uroczystą przysięgę, stając na czele insurekcji, zwanej od jego nazwiska kościuszkowską. W czasie powstania wydał uniwersał połaniecki, zapewniający wolność osobistą chłopom. Kościuszko Polski nie zdołał ocalić. Ostatecznie siły rosyjsko-pruskie stłumiły powstanie, a Rzeczpospolita, na skutek trzeciego rozbioru, przestała istnieć. Sam naczelnik, ranny w bitwie pod Maciejowicami, trafił do niewoli rosyjskiej. Po wyjściu z niewoli udał się w podróż, najpierw po Europie, a później do Stanów Zjednoczonych. Po kilkunastu miesiącach powrócił do Europy i osiadł we Francji. Zmarł w 1817 roku.

W patriotycznej rodzinie Zamoyskich również panował kult Tadeusza Kościuszki. W Podzamczu, dawnej posiadłości rodziny, generał nocował przed bitwą pod Maciejowicami. Ten majątek był ukochanym miejscem Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej. Władysław Zamoyski (syn Zofii) wspominał, że matka często zabierała jego i rodzeństwo do Maciejowic, by pokazać ślady bitwy. W ten sposób Zofia uczyła swe dzieci patriotyzmu.

Nic dziwnego, że w zbiorach innego syna Zofii, Jana Zamoyskiego, właściciela Kozłówki, znalazła się podobizna Naczelnika. To patriotyczna kompozycja przedstawiająca orła z rozpostartymi skrzydłami, trzymającego w szponach berło i tarczę z miniaturą Tadeusza Kościuszki. Na odwrocie plakiety znajduje się pieczęć lakowa z herbem Zamoyskich Jelita i napis: ZARZĄD DÓBR KOZŁOWIECKICH HRABIEGO JANA ZAMOYSKIEGO”

W zbiorach Muzeum Zamoyskich znajduje się także filiżanka z portretem Tadeusza Kościuszki, wykonana w Królewskiej Manufakturze Porcelany w Berlinie na początku XX wieku.